Altın ve kıymetli maden yatırımı

Altın yatırımı ve değerli metaller piyasası

Altın yatırımı ve diğer değerli metaller, ham petrol, bakır ve petrolle birlikte emtia piyasasında önemli bir rol oynayan sert emtialardır ve sözleşme bazlı yatırım yapılabilen ürünlerdir. Değerli metallere dayanan sözleşmeler vadeli işlemleri, spot fiyatları, forward işlemleri ve opsiyonları içerir.

Vadeli işlem sözleşmelerinin alınıp satılmasını sağlayan aracı, vadeli işlemler borsası veya emtia piyasasıdır. Dünyanın her yerinden yatırımcılar yaklaşık 50 büyük emtia piyasasına erişebilir. Altın, gümüş, platin ve paladyum gibi değerli metaller yüksek ekonomik değerleri ve dayanıklılıkları sayesinde önemli yatırım yapılabilir varlıklardır. Asya dünyanın en büyük değerli metal piyasasıyken (Çin, Hindistan ve Singapur bu emtiaların en çok tüketildiği ülkelerdir), en büyük değerli metal şirketlerinin Kanada ve Almanya'da bulunması nedeniyle emtia piyasasında Avrupalı ve Amerikalı şirketlerin ağırlığı vardır.

Dövizlerin ve hisse endekslerinin yanı sıra altına ve diğer değerli metallere de aktif bir şekilde yatırım yapılan vadeli işlemler borsaları piyasası hafta sonları haricinde günün 24 saati erişilebilirdir. Genel olarak değerli metaller iki ana şekilde satın alınır: spot sözleşmelerle veya vadeli işlem sözleşmeleriyle. Spot sözleşmeler, spot tarihinde (genelde yatırım tarihinden iki iş günü sonra) ödeme ve teslimat için bu emtiaların fiziksel olarak alınmasını veya satılmasını içerirken vadeli işlemler, belirli bir miktarda ve kalitede bir değerli metalin üzerinde anlaşılan bir fiyattan (vadeli işlem fiyatı denir) teslimatı ve ödemesi gelecekte bir tarihte (teslimat tarihi denir) olacak şekilde almak veya satmak için iki tarafın karşılıklı üzerinde anlaştığı sözleşmelerdir. Vadeli işlemlerin alım ve satımı, yatırım yapılan emtialara aslında fiziksel olarak sahip olmadan ve online yatırım üzerinden gerçekleştirilir.

Altın ve değerli metaller yatırımı

En çok işlem gören değerli metaller; altın, platin, paladyum ve gümüştür. Bu emtialardaki yüksek işlem hacmi ekonomik koşullar ne olursa olsun korunan kullanım değerleri sayesindedir. Değerli metalleri uzun vadeli yatırım olarak online satın alma ve hatta fiziksel olarak sahip olma, geçtiğimiz birkaç on yıl içinde olağanüstü bir artış göstermiştir. Değerli metallere yatırım yapmak aynı zamanda kısa vadeli yatırıma ilgi duyanlar için de fırsatlar sunar, çünkü türevler ve borsada işlem gören sözleşmeler daha az sermaye yoğundur ve bu emtiaların fiyat hareketlerine göre pozisyon almanın daha basit bir yöntemidir.

Ağırlıklı olarak üretim ve tüketim seviyelerine bağlı olan çoğu emtianın aksine, örneğin altın fiyatlarında böyle bir bağ yoktur: Politik değişikliklerin nabzına göre hareket eder ve altının belirsizlik zamanlarında diğer piyasalara karşı bir riskten kaçınma aracı olarak işe yaramasını mümkün kılar. Altının yanı sıra plantin, paladyum ve gümüş de değerli varlıklardır ve mali belirsizlik zamanlarında onları tasarruf aracı olarak gören yatırımcılar tarafından alınıp satılırlar.

Fiyat dalgalanmasını etkileyen ve değerli metaller piyasasında volatiliteye neden olabilecek çeşitli etmenler vardır. En önemli etmenlerden biri de yatırımları doğası gereği spekülatif olan ve aşağı ya da yukarı yönlü fiyat hareketlerine neden olabilen global finans kurumlarıdır. Piyasayı etkileyen bir diğer etmen de ağırlıklı olarak mücevher alıcılarının tetiklediği son kullanıcı trendleridir: Mücevhere olan talep değerli metal piyasası fiyatlarının yükselmesine neden olur. Ekonomi de piyasa fiyatları üzerinde etkilidir. Global olarak iyi performans gösteren bir ekonomide refah seviyesi doğrudan altına ve diğer değerli metallerden yapılmış mücevherlere olan taleple ilişkilidir: Yatırımcılar daha yüksek risk içeren yatırım seçenekleri aradığında, belirli değerli metallerin fiyatı düşerken diğerlerinin fiyatı artar. Son ve aynı derecede önemli bir diğer nokta da değerli metaller dışındaki bazı finansal varlıklara olan talebin de fiyat dalgalanmalarına katkıda bulunmasıdır.

Altın yatırımının ve değerli metallerin tarihine genel bakış

Değerli metaller ve özellikle de altın her zaman refah sembolü olmuştur. Altının takas için kullanıldığı tarih öncesi dönemlere kadar ve yüzyıllar boyunca, ister para isterse külçe şeklinde olsun ve milyarlarca sabit saflıkta ve ağırlıkta altın hep değerli ve çok aranan bir varlık olmuştur. İlk altın paralar M.Ö. 600 yılında basıldı ve parasal takas için kullanımı (altın standardı) 1930'lara kadar devam etti. Elektrik iletkenliği yüksek ve işlenebilir bir metal olarak altın diğer elementlerle reaksiyona girmez ve kuyumculuktan ticari kimyaya, elektroniğe ve tıbba kadar çeşitli sektörlerde kullanılır. Emtia parası olarak altının fiat para sistemiyle değiştirilmesi ancak 1976'dan sonra gerçekleşmiştir ancak günümüze kadar sağlam bir yatırım varlığı olarak kalmaya devam etmiştir.

Altının yanı sıra gümüş de 4 bin yıldan uzun süre parasal takas için kullanılmıştır. Gümüş standardı 19. yüzyıla kadar sürmüştür. Endüstriyel, ticari talep ve tüketici talebi gümüşün yatırım yapılacak güçlü bir varlık olmasını sağlar ve gümüş vadeli işlemleri gibi türev ürünler dünya genelinde çeşitli borsa piyasalarında işlem görür. Online yatırımın gelişiyle borsada işlem gören gümüş yatırım ürünleri, yatırımcılara gümüş fiyatlarını öğrenmeleri ve uzun vadeli yatırım yapmaları için kolay bir yol sunmuştur.

Platin ve paladyum, antik medeniyetlerden beri yatırım varlıkları olarak bulunan gümüş ve altın yatırımıyla kıyaslandığında finans sektöründe daha kısa bir geçmişe sahiptir. Ancak, nadir olmaları ve yıllık maden üretimi miktarlarının yanı sıra çeşitli endüstri alanlarındaki farklı kullanımları nedeniyle bazı zamanlar altından bile yüksek fiyata satılabilirler. Altından 10 kat daha nadir olan platin refahla ilişkilendirilir ve beyaz altın ile pilatin alaşımlarının kullanımı Kolomb öncesi medeniyetler kadar eskiye uzanır. Avrupa'da platine ilk atıf 16. yüzyıla uzanmaktadır ve 18. yüzyıldan bu yana kuyumculuk, motor, kimya sektörlerinde, dişçilik ve hatta tıpta kullanılmaktadır.

Platin gibi paladyum da teknolojide önemli bir rol oynamaktadır. 19. yüzyıl Avrupa'sında keşfedilmesinden bu yana paladyuma yönelik küresel talep çoğunlukla otomobil sektöründe olmak üzere büyük oranda artmıştır. Aynı zamanda tıpta, elektrik endüstrisinde, kuyumculukta ve elbette bir yatırım aracı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Arz ve talebe (yani piyasadaki fiyatın belirlenmesine) bağlı olarak, sürdürülebilir ekonomik istikrar zamanlarında platin ve paladyumun fiyatı altının fiyatını yakalayabilir veya hatta geçebilirken ekonomik istikrarın olmadığı dönemlerde altın fiyatının altına da düşebilir. Bu da altının yatırım yapmak için daha istikrarlı bir metal olmasını sağlar.

Günümüzde altın ve değerli metaller yatırımı

Değerli metaller 1970'ten bu yana yatırım yapılan en popüler sert emtialardan bazıları olagelmiştir. Döviz takası (forex) yatırımının yanı sıra altına ve diğer değerli metallere uzun vadeli yatırım yapmak enflasyon veya ekonomik/siyasi belirsizlik zamanlarında dünya genelinde popüler bir portföy riski yönetme yöntemidir.

Vadeli işlem sözleşmeleri türev sözleşmelerdir, yani değerleri dayanak varlığın performansından türemektedir. Değerli metal vadeli işlemlerine yatırım yapmanın ana amaçlarından biri riski azaltmaktır: Sözleşmeyi alanın ve satanın gelecekteki işlemler öncesinde fiyatları veya kurları sabitleyebildiği dikkate alındığında her iki taraf da zararın artmasına neden olabilecek ciddi veya ani fiyat hareketlerine karşı güvenceye alınmaktadır.

Değerli metallere her iki yönde de yatırım yapılabilir: Piyasanın yukarı yönlü hareket etmesi bekleniyorsa (boğa trendi) bir vadeli işlem sözleşmesi satın alarak (uzun pozisyon açarak) yatırıma girilebilir ve satarak da yatırımdan çıkılabilir. Diğer yandan aşağı yönlü bir hareket (ayı trendi) bekleniyorsa vadeli işlem sözleşmesi satarak (kısa pozisyon açarak) yatırıma girilebilir ve bir sözleşme alarak yatırımdan çıkılabilir. Aynı zamanda birden fazla vadeli işlem sözleşmesine yatırım yapılabilir bu da çeşitli farklı girişler ve çıkışlar yapmak anlamına gelir, yani farklı fiyatlardan sözleşmelere girmek ve tek bir fiyattan çıkmak ya da tam tersi. Her iki yönde de yatırım yapabilme yatırımcıların yukarı yönlü veya aşağı yönlü piyasa hareketlerinden bağımsız olarak kâr elde etmelerine imkan verir.